
داوری بهعنوان یکی از روشهایی که قانونگذار برای حلوفصل اختلافات پیشبینی کرده، مشابه روشی است که در گذشته برای رفع اختلافات مورد استفاده قرار میگرفت و در آن، طرفین اختلاف به ریشسفیدان مراجعه میکردند. درواقع، این روش امروزه صورت قانونی پیدا کرده و در قالب داوری مطرح شده است.
در برخی موارد پیش میآید که افرادی که با یکدیگر اختلاف دارند، تصمیم میگیرند از راهی غیر از دادگاه مشکل خود را حلوفصل کنند تا در زمان کوتاهتری به نتیجه برسند. یکی از این راهکارها داوری است. داوری در دعوا به معنی رفع اختلاف بین طرفهای دعوا در خارج از دادگاه به وسیله فرد یا افرادی است که خود طرفین یا شخصی غیر از آنها برای این کار انتخاب کرده باشند.
وقتی طرفین میخواهند دعوای خود را به داوری ارجاع دهند، چه در دادگاه مطرح کرده باشند چه مطرح نکرده باشند، موافقتنامه داوری تنظیم میکنند. اینکه طرفین تصمیم بگیرند دعوا را به داوری ارجاع دهند، هم مربوط به حالتی است که اختلافی ایجاد نشده و هم مربوط به حالتی است که اختلاف ایجاد شده است. توافق برای داوری به دو شکل میتواند صورت گیرد:
قرارداد داوری: قرارداد داوری پس از وقوع دعوا و اختلاف ایجاد میشود و فرقی نمیکند که طرفین دعوا در چه مرحلهای قرارداد داوری را تنظیم کنند. این قرارداد را میتوان در تمام مراحل قبل از اقامه دعوا و پس از آن در مراحل بدوی، تجدیدنظر و فرجامخواهی تنظیم کرد. در قرارداد داوری باید موضوع داوری مشخص شود و همین که موضوع مشخص باشد، کافی است؛ هرچند ممکن است طرفین داور را نیز تعیین کنند و عمدتاً در عمل اینگونه است. از طرفی در قرارداد داوری شرط است که تنظیم قرارداد داوری پس از وقوع دعوا و اختلاف باشد ولی فرقی نمیکند که دعوا در دادگاه مطرح شده باشد یا خیر.
شرط داوری: این داوری زمانی اتفاق میافتد که اصلاً دعوا و اختلافی وجود ندارد و طرفین قرارداد صرفاً توافق میکنند که اگر در آینده اختلافی در خصوص قرارداد به وجود آید، حل این اختلاف را به داور ارجاع دهند. حال ممکن است که در قالب یک شرط در ضمن یک قرارداد به این توافق خود اشاره کنند یا یک قرارداد جداگانه داوری تنظیم کنند. در خصوص شرط داوری کافی است که موضوع کلی داوری و محدوده صلاحیت داور تعیین شود. به همین جهت داور میتواند به تمامی اختلافاتی که از معاملهای که شرط داوری در آن گنجانده شده است، ناشی میشود، رسیدگی کند؛ بدون اینکه نیاز به توافق جدیدی باشد. شرط داوری تابع قرارداد اصلی است.
وقتی طرفین میخواهند دعوای خود را به داوری ارجاع دهند، چه در دادگاه مطرح کرده باشند چه مطرح نکرده باشند، موافقتنامه داوری تنظیم میکنند. اینکه طرفین تصمیم بگیرند دعوا را به داوری ارجاع دهند، هم مربوط به حالتی است که اختلافی ایجاد نشده و هم مربوط به حالتی است که اختلاف ایجاد شده است. توافق برای داوری به دو شکل میتواند صورت گیرد:
قرارداد داوری: قرارداد داوری پس از وقوع دعوا و اختلاف ایجاد میشود و فرقی نمیکند که طرفین دعوا در چه مرحلهای قرارداد داوری را تنظیم کنند. این قرارداد را میتوان در تمام مراحل قبل از اقامه دعوا و پس از آن در مراحل بدوی، تجدیدنظر و فرجامخواهی تنظیم کرد. در قرارداد داوری باید موضوع داوری مشخص شود و همین که موضوع مشخص باشد، کافی است؛ هرچند ممکن است طرفین داور را نیز تعیین کنند و عمدتاً در عمل اینگونه است. از طرفی در قرارداد داوری شرط است که تنظیم قرارداد داوری پس از وقوع دعوا و اختلاف باشد ولی فرقی نمیکند که دعوا در دادگاه مطرح شده باشد یا خیر.
شرط داوری: این داوری زمانی اتفاق میافتد که اصلاً دعوا و اختلافی وجود ندارد و طرفین قرارداد صرفاً توافق میکنند که اگر در آینده اختلافی در خصوص قرارداد به وجود آید، حل این اختلاف را به داور ارجاع دهند. حال ممکن است که در قالب یک شرط در ضمن یک قرارداد به این توافق خود اشاره کنند یا یک قرارداد جداگانه داوری تنظیم کنند. در خصوص شرط داوری کافی است که موضوع کلی داوری و محدوده صلاحیت داور تعیین شود. به همین جهت داور میتواند به تمامی اختلافاتی که از معاملهای که شرط داوری در آن گنجانده شده است، ناشی میشود، رسیدگی کند؛ بدون اینکه نیاز به توافق جدیدی باشد. شرط داوری تابع قرارداد اصلی است.
حمایت